Romeinse opgravingen van Aléria

Geschiedenis van Aléria

Aléria was in de oudheid de grootste stad van Corsica en telde op haar hoogtepunt meer dan 20.000 inwoners. Tot op heden is slechts een klein deel van de oude stad opgegraven. De streek rond Aléria was reeds rond 3000 v. Chr. bevolkt, zoals keramiekvondsten in Terrina bewijzen. Een van de eerste kopercentra van Corsica was hier gevestigd, aangezien de ertsmijnen van Linguizzetta niet al te ver weg waren.

Rond 565 v. Chr. landden de Phocaeërs op Corsica en stichtten er de basis van Alalia. In de zeeslag bij Alalia, 538 v. Chr., konden de Phocaeërs nog net de Etrusken en Carthagers afweren. Zij waren echter ernstig verzwakt en concentreerden zich vervolgens meer op hun veel belangrijkere basis in Marseille. De Etrusken en Carthagers slaagden er toen in de stad in te nemen.

In 259 v. Chr. veroverden de Romeinen Alalia tijdens de 1e Punische oorlogen, verwoestten de stad bijna volledig en herbouwden haar als Aleria. In de loop van de tijd werd Aleria ontwikkeld tot een belangrijke militaire en handelsbasis. De militaire haven bevond zich in het Etang de Diane, ten noorden van de stad, de handelshaven aan de monding van de Tavignano. Maar van geen van beide is vandaag iets te zien. Aleria had alles wat een Romeinse stad nodig had: een forum, een paleis, tempels, een amfitheater, thermale baden, aquaducten en necropolissen. Met de val van het Romeinse Rijk verloor ook Aleria aan belang en het werd in 456 door de Vandalen verwoest. Malaria, dat de Romeinen naar Corsica zouden hebben gebracht, betekende dat het gebied lange tijd nauwelijks bevolkt was.

De Genuezen bouwden uiteindelijk Fort Matra in 1572, dat vandaag de dag de vondsten van de opgraving herbergt.

Benadering

Steek de Tavignano over bij Caterragio en volg de T10 naar het zuiden. Dan gaat de weg omhoog. Aan de rechterkant kunt u de afslag naar het museum en de opgraving “Site Antique” niet missen. Parkeer uw auto op de grote parkeerplaats en ga te voet verder. De toegangsweg door het oude Aléria is gereserveerd voor de bewoners.

Het museum van Jérôme Carcopino d’Aléria (in Fort Matra)

Het museum bevindt zich op de eerste verdieping van het Genuese fort. De ingang wordt bewaakt door een marmeren leeuw. Er zijn veel grafvondsten uit de Etruskische, Griekse en Romeinse tijd te zien. Tot de belangrijkste vondsten behoren de kleine marmeren buste van Jupiter-Amon en twee drinkglazen in de vorm van een paardenhoofd en een hondenhoofd.

De toegang tot het museum en de opgraving kost € 4.

Openingstijden: 16 mei tot 30 september van 9 – 12 en van 13 – 18 / 1 oktober tot 15 mei van 8 – 12 en van 13 – 17. Tijdens de wintermaanden zijn de opgraving en het museum op zondag gesloten.

De opgraving

Van de voormalige stad zijn het forum, enkele tempels, het praetorium (zetel van de stadsgouverneur), de thermen en een deel van een boog te bezichtigen. Het amfitheater, dat niet ver ten zuiden van de opgraving ligt, en de necropolis van Casabianda kunnen niet worden bezocht.

De opgravingen begonnen in 1958, maar werden wegens geldgebrek beperkt tot het vroegere centrum en zijn voorlopig beëindigd. Wie bekend is met de Romeinse ruïnes uit Rome of die van Tharros in het westen van Sardinië zal waarschijnlijk een beetje teleurgesteld zijn, want vaak zijn alleen de fundamenten en de funderingsmuren te zien. Deze zijn overgenomen door duizenden hagedissen. U kunt vrij rondlopen op het omheinde terrein. Alleen in het hoogseizoen wordt ervoor gezorgd dat de toeristen niet over de muren klimmen. Bij de ingang geeft een oriëntatiebord een goed overzicht.

Rondleiding door de opgraving

De opgraving van Aleria wordt vanuit het noorden betreden (1). Hier vindt u ook een ruw algemeen plan. Ten zuiden van de ingang is het forum (3). Deze marktplaats was het centrum van het openbare leven. Hier werden volksvergaderingen gehouden. Het vierkant heeft de vorm van een trapezium en is 92 m lang. De twee bases meten respectievelijk 24 en 39 m.

Aan de oostkant van het forum stond de hoofdtempel van de stad, aan de westkant het Praetorium (zetel van de gouverneur). De noord- en zuidzijde van het forum worden begrensd door portieken (2, 6), ook wel porticos genoemd. De overblijfselen van de cilindrische zuilen van ongepleisterde bakstenen zijn nog duidelijk zichtbaar. Een met bakstenen geplaveide goot had tot taak het regenwater van het dak op te vangen.

De tempel aan de oostzijde van het Forum (5) is gemaakt van prachtige kalksteen en funderingsmuren van bewerkt puin uit de rivierbedding van Tavignano. Een inscriptie suggereert dat de tempel gewijd was aan de keizerlijke cultus van Rome en Augustus. In latere tijden diende de tempel ook als christelijke kapel, zoals blijkt uit de vondst van een steen met het monogram van Christus.

Ten noorden van de tempel vindt men de sporen van een huis met mozaïek, domus met dolium (4) genoemd. Het huis wordt zo genoemd omdat een grote aarden kruik in het midden van de kamer op een bakstenen vloer was geplaatst. Het niveau van het huis ligt precies 50 cm hoger en wordt gedateerd op het einde van de 1e eeuw n. Chr. Vijf grote vierkante zuilen horen bij de centrale peristilium (rechthoekige binnenplaats die aan alle zijden door portieken wordt omgeven).

In het zuiden van het gebouw, dat naar het oost-westen is gericht, kwam men bij de bedrijfsruimten van Domus. In het oosten van het complex zijn de resten van een septische put nog zichtbaar. Dit stroomde in een grote beerput gemaakt van schelpkalksteen. In het gebouw werden ook een kleine, goed bewaarde graanmolen en een zoutmolen van lavasteen gevonden, evenals talrijke munten uit het tijdperk van Tiberius (keizer van 14 tot 37 n.C.) tot Trajanus (keizer van 98 tot 117 n.C.). Ook talrijke bronzen voorwerpen, beenderen en aardewerk, alsmede inscripties. Een ervan vervolledigt de kennis van de Corsicaanse economie van de 3de eeuw n.C.: PRIN(CIPI) / COL(ONIAE) ALER(IAE) / XV CIVITATES/SIBROAR(IAE)/(PA)TRONO (de met kurk belaste steden aan de leider van de kolonie van Aleria, hun beschermheer).

Ten zuiden van het forum, achter de portiek, zijn de funderingsmuren van Romeinse winkels (7) nog zichtbaar. Als je van hier naar het westen loopt, kom je bij de zuidelijke poort (8).

Het gebouw dat er direct aan de oostkant aan grenst, kan het kantoor van de magistraat (overheidsinstantie) zijn geweest. Vanaf de zuidelijke poort leidde een weg naar het amfitheater op ongeveer 200 m afstand, dat niet kan worden bezocht.

Ten westen van het Forum ligt het Praetorium (13). Dit gebouw was het administratieve en gerechtelijke centrum van de stad, de zetel van de gouverneur, een schaduwrijk complex met waterbassins en fonteinen.

De enige weg naar binnen was door de noordelijke boog. Het trapeziumvormige Praetorium had aan drie zijden portieken (9), waarvan de daken schuin afliepen naar het open midden, zodat het regenwater kon weglopen en worden opgevangen in waterreservoirs. Helaas is een vierkant gebouw in het midden van de oostzijde van het Praetorium bijna met de grond gelijk gemaakt. Het zijn de overblijfselen van een grote tempel (capitool?) die men vanaf het forum via een monumentale trap kon bereiken. Er werden sporen gevonden van zuilen die een cella (de belangrijkste binnenruimte van een Romeinse tempel) omsloten. De tempel was ooit omgeven door zuilengangen. In het zuiden steunden 1 meter dikke zuilen, met elkaar verbonden door kalkstenen platen, op een eikenhouten dak. Onder de portiek waren opslagruimten, waar men via een trap naar afdaalde.

De centraal gelegen waterbekkens dateren uit de 3e eeuw n.C. Zij voedden enerzijds de kanalisatie van de westelijke muur en anderzijds het balneum (16). In de noordwestelijke hoek van het Praetorium waren omsloten kamers die waarschijnlijk wapenkamers en schatkamers bevatten. Het gehele complex werd herhaaldelijk verbouwd en uitgebreid tot in de 5e eeuw na Christus.

Vanuit het Praetorium bereikte men het Balneum (16) in het noorden, de badinrichtingen met waterreservoirs, bad- en kleedkamers en verwarmde ruimten (caldarium) met een systeem van ondergrondse riolen.

Zoals gebruikelijk voor een impluvium (waterbassin in een Romeins atrium), bevinden zich in het centrum twee waterreservoirs (17). De grotere oostelijke stortbak lijkt in het midden verdeeld. De bodem was geplaveid met rode bakstenen. De kleinere westelijke cisterne daarentegen heeft een vreemd korrelig steenmateriaal. Men herkent zestien bakstenen kolomrestanten voor de dakconstructie.

Een 5 m brede gang omzoomde dit centrale gedeelte. Ten noorden daarvan waren vier kamers, alle voorzien van mozaïeken (18). Een van hen had gecementeerde oliecontainers. Aan de westzijde van het balneum zijn weer kleine waterbassins te zien.

In de zuidwesthoek bevinden zich de verwarmde kamers, het caldarium (15). De oude vloerverwarming (hypocausts) is te zien in de gebroken vloer: kleine pilaren waar de lucht doorheen circuleerde. Drie van de kamers waren ooit versierd met blauwe en witte mozaïeken in een dambordpatroon. De vierde zaal toonde een polychroom mozaïek, dat met zijn verschillende motieven (driehoeken, vierkanten, vlechtwerk, gebladerte) typerend was voor het ontwerp in de 3de eeuw. In het zuiden van de kamer was een halfrond bassin verwarmd door een kachel. Achter het bassin zijn drie waterreservoirs voor koud water geplaatst, zoals gebruikelijk was in de thermen. Het balneum dateert uit de tijd van Sulla (1ste eeuw v.C.). De zalen dateren uit de Augustijner periode (rond het jaar 0), terwijl de constructie van het interieur dateert uit het begin van de 5e eeuw.

Dit balneum was zeker niet bedoeld voor het publiek. Het blijft echter de vraag of de faciliteit alleen was voorbehouden aan de stadsgouverneur, wiens woonvertrekken zich in deze ruimte bevonden. In de zuidwestelijke hoek van het balneum is een doorgang naar een weg (20), die werd gebruikt voor het vervoer van het hout voor de verwarming van de baden.

Het industriegebied (19) ten westen van het balneum, waar grote hoeveelheden oesterschelpen werden gevonden, was de plaats voor de verwerking van geconserveerde schelpdieren, schaaldieren en vis. Deze gebouwen, waarin zich ook winkels, kantoren en keukens van het Praetorium bevonden, dateren ten dele uit de 1e eeuw n. Chr.

De decumanus maximus (10), de belangrijkste oost-westas, en de weg tussen het industriegebied en het Balneum komen samen in een halve cirkel waar de westelijke stadspoort (11) zou hebben gestaan. Hier liep ook een wal, waaronder zich een mausoleum (begraafplaats) van een markante persoonlijkheid bevond.

» terug naar de Midden-Oosten kust pagina